Poëtisch verslag van TerrAgenda

Het Jaar van de Bodem hebben we op 11 december 2015 sfeervol afgesloten met een tweede editie van het congres TerrAgenda. 230 deelnemers, 48 interessante sprekers en 17 praktische workshops hebben de dag tot een succes gemaakt. Er is een overzicht samengesteld van wat een jaar aandacht voor de bodem heeft opgeleverd. Alexis de Roode heeft van deze bijeenkomst een poëtisch verslag gemaakt.
door alexisderoode.nl
info@alexisderoode.nl

Het Jaar van de Bodem is voorbij. Laat de eeuw van de bodem beginnen! TerrAgenda 2015, een poëtisch verslag.
 
Welkom
Welkom bij Rijkswaterstaat,
vandaag Rijksbodemstaat.
Met de bodemdieren aan onze linkerzijde
en de mensen aan onze rechterzijde
splijten wij de mensenzee
en lopen over verwaaide grond
naar een onzekere toekomst.

Onze wegen hebben wortels,
onze rivieren hebben een bedding.
Nederland is aangeslibde modder,
door onze voorouders aan water ontvochten.
Zij dragen de aarde die ons draagt.

We waren hier vandaag
met 250 boeren, ambtenaren, adviseurs,
maar ook 18000 kilo aarde omgezet in voedsel,
omgezet in mensen, vlees, geest.

De gezonde bodem is goed voor iedereen
De bodem is voor iedereen
De bodem is….

Bodemtaal
De bodem is de grond van ons bestaan
we zijn uit modder geschapen
en tot stof keren we terug
maar de bodem zakt nu weg onder onze voeten
we lopen aan de grond
teveel rondwaaiend stof te weinig vaste aarde
dus klinkt uit de grond van ons hart
dat we dieper moeten graven
kijken met grondeloze bewondering
waken voor bodemloze discussies
en zorgen dat er iets van de grond komt.

7 jaar Initiatief Bewust Bodemgebruik
En Jos Verheul zag het zeven jaar geleden al:
de bodem was onzichtbaar, een underdog,
ondergrond in plaats van grond.
We weten meer over verre sterrenstelsels
dan over de grond onder onze voeten.
Nu na zeven jaar is er een nieuw verhaal.
Een nieuw paradigma, de opwaartse spiraal.

We keken naar het Jaar van de Bodem als naar een film
Humus kwam tot leven en liep rond in mensengedaante,
we zagen Nederland van onderen, eindelijk,
wortels die in de aarde drongen
als witte wollige slangen,
de geboorte van bodemdierendag.
Ik vond het prachtig en wacht
op Jaar van de Bodem, The Sequel,
waarin we lernen denken als een boer
die lernt te denken als een worm.
We moeten dieper doordringen
in de prima materia waaruit we geschapen zijn.

En dat is een taak van de wetenschap
Saskia keek eerst naar waterstromen in de grond
en nu naar het hele systeem
en zuiver wetenschappelijk bleek:
1 plus 1 is meer dan 2.
Vroeger zaten bodemkundigen in een kuil
maar de kuil bleek slechts het kuiltje van de ijsberg.
De schema’s begonnen met wat cirkels,
maar al snel kwamen er driehoekjes en andere cirkels bij
en lijstjes met bullet points en nummers,
de boeren in Spanje snapten het niet meer
en lieten in dertig jaar al hun grond wegspoelen.
Nu maken ze met groenbedekking nieuwe grond,
laten de cirkeltjes overlappen,
verbinden en samenwerken,
met organische stof als bindmiddel,
waarvan zelfs het meisje bij de kassa
straks weet dat het belangrijk is.

De gemeenschappelijke grond

Willem Ferwerda
kwam uit de natuurbescherming,
ging naar Londen
om natuurherstel met businessmodel
te verbinden
en stond in een kwartier weer buiten.
“Doe normaal, spreek onze taal!”
En hij lernde hun taal:
van één return on investment maakt hij er vier,
van holistisch maakte hij systemisch,
en toen gingen ze luisteren.
De tragedy of commons
werd de promise of the commons:
in de Spaanse woestijn
de scholen weer open,
water in de beekjes,
heuvels met steeneiken,
en bloeiende amandelbomen.
Vier generaties geiten maken
plaats voor velden met lavendel.

Mooi, maar de tijd raakt op!
Henk Ovink is ongeduldig
en de ochtend heeft hem nog ongeduldiger gemaakt.
Al het bruikbare zoete water in de wereld
past in een bal van 250 km doorsnee.
We moeten tot de kern komen
voordat die kern kurkdroog is.
50% van de mensen in Afrika heeft geen water.
Wij hebben niet alleen een roze bril
we zitten ook op een roze wolk.
In 2040 is het ijs op de noordpool weg
en daar wordt een mens ongeduldig van.
Als het water uit de bodem weg is,
krijg je het er niet meer in.
De dijken beginnen te verschuiven.
Zitten we hier bij elkaar om een reden
of vinden we het gewoon fijn?

De boer antwoordde:
Mijn opa zei: stront is er genoeg.
Zelf stapte ik over op chemie en kunstmest.
Toen zag ik mijn vader
die voor de tractor van de buurman ging staan
en zei: is het nou eens afgelopen
met die stront te dumpen?
Dat was mijn kantelmoment.

Gevoel voor humus
Workshop. Werk aan de winkel.
Handen uit mouwen, poten in de aarde.
Wij hebben als taak om een steen in het water te gooien,
maar: rimpelt het water nog wel?
Als je op vrijdagavond in de kroeg over humus praat
denken ze dat je kikkererwten hebt gemalen.
Het startpunt is nul, zelfs op de volkstuin
word nauwelijks gecomposteerd.
Hoe gaan we de mensen raken?

Je kunt klein beginnen,
met gevoel voor humus
met het kleinste hotel van Amsterdam,
een wormenhotel.
Als je een vrouw in haar tuin bezig ziet
en je hoort onder de tegels het kermen en wenen
van oorwurm en pissebed die snakken naar zuurstof,
dan worden je de oren geopend.

Van humanisme naar humisme!
We gaan buurtcomposthopen opzetten
samen met het compostgilde, de compostbakkers
de compostclub en de compostschool
en als we bij de gemeente tegen muren oplopen
blijven we met beide voeten op de grond.

Eet de grond gezond
In Tilburg hebben we een plukroute gemaakt
waar alles onderweg eetbaar is;
de mensen zijn trots op die eetbare parkjes.
Bij Bonn in de buurt ligt
Andernach, de eetbare stad.
Overal in die stad groeit eten
en eten verbindt iedereen met iedereen.
We kunnen de bodem kapot eten
en we kunnen de bodem heel eten.
Elke hap die je eet, elke slok die drinkt,
en ook de kleren die draagt
maken het verschil.
Eet de grond gezond!

Makkelijk raadsel
wie bouwt alle huizen?
wie vangt ons altijd op als we vallen?
wie slikt al onze vuiligheid onvoorwaardelijk?
wat is de sokkel van onze geschiedenis?
wie heeft Joszi Smeets dit jaar veel geleerd?
waar ligt de enige waarheid?
wie draagt de menselijke waardigheid?
wie gaat altijd zijn goddelijke gang?
wie wordt gekust door de paus?
wie is meer waard dan goud en diamanten?
wie is onze eeuwige bron?
wie is niet te koop voor indianen?
wie laat Klaas van Egmond ongelofelijk snel praten?
wie geeft alle mensen te eten?
wie is de baas over onze toekomst?
wie is wel vruchtbaar maar niet sexy?
wie kent de boer beter dan zijn moeder?
wie wacht op ons als wij sterven?
wie maakt van ons straks weer planten, dieren en mensen?

Slot
Het Jaar van de Bodem is voorbij.
Laat de eeuw van de bodem beginnen!