In het natuurlijke bodem- en watersysteem heeft grondwater een sleutelrol. Het verbindt functies van de bodem met elkaar. En andersom: bodemgebruikers in hetzelfde gebied hebben door het grondwater met elkaar te maken.

Het Initiatief Bewust Bodemgebruik is in de ambassadeursbijeenkomst van oktober 2010 gestart met de boodschap: het bodem- en watersysteem is ons natuurlijke kapitaal. Aanleiding was de constatering dat er aparte water- en bodemcommunities waren en dat beleid en wetgeving waren gebaseerd op sectorale indelingen.

Acties
Sinds oktober 2010 is er veel gebeurd: er is een narratief bodem en water met praktijkverhalen verschenen die de samenhang in het natuurlijk systeem vastlegde. Het narratief legde twee grote zorgpunten bloot: 1) de sectorale indeling van beleid en wetgeving werkt belemmerend en leidt tot een kloof tussen praktijk en beleid en 2) we moeten ons zorgen maken over de afname van expliciete én impliciete kennis van het functioneren van het bodem- en watersysteem.

Natuurlijke systeem krijgt positie
Deze zorgpunten zijn nu geadopteerd. Het ministerie en haar partners werkt (met dank aan de persoonlijke interventie van enkele bodemambassadeurs) momenteel aan een bredere opzet van de Rijksstructuurvisie Ondergrond en heeft (in april 2015) transitie- afspraken vastgelegd in een nieuw bodemconvenant dat doorloopt tot 2020. Daarin zit ook een afspraak over het verbeteren van het kennisnetwerk. Bovendien biedt de aanstaande Omgevingswet veel kansen en lijkt het erop dat hiermee het natuurlijke systeem een positie gaat krijgen, zoals deze ooit in de ruimtelijke lagenbenadering was bedoeld.

Samenwerking van private en publieke partijen
In de tussentijd zien we op regionale schaal de samenwerking van private en publieke partijen voor de bodem op gang komen. Het gaat om lokale ketens waarin boeren en waterbeheerders erkennen dat ze allemaal gebaat zijn bij een gezonde toplaag. Het gaat ook om natuurlijke bestuurlijke allianties of grondwaterallianties, die in het natuurlijke systeem een belangrijke schakel tot samenwerking zien.
Het netwerk van het Initiatief Bewust Bodemgebruik (zowel de ambassadeurs als het kernteam) hebben een belangrijk aandeel gehad in deze ontwikkelingen.

Grondwater
In het natuurlijke bodem- en watersysteem heeft grondwater een sleutelrol. Het verbindt functies van de bodem met elkaar. En andersom: bodemgebruikers in hetzelfde gebied hebben door het grondwater met elkaar te maken.
Deze verbindende rol kan complicerend werken als er geen afstemming is tussen de verschillende gebruikers en hoeders van de bodem. Natuurlijke allianties zijn een interessant middel om deze afstemming met elkaar te vinden.

Meer informatie
Voor meer informatie over dit onderwerp kan u contact opnemen met Marco Vergeer en Jos Verheul