Het slotevent van het Internationale Jaar van de Bodem van 11 december 2015 sloot af met een toekomstagenda, de TerrAgenda (pdf, 60 kB).

Een agenda met door het jaar heen verzamelde bodemagendapunten. De agendapunten hadden één boodschap gemeen: een streven naar een verbeterd functioneren van het natuurlijke bodem- en watersysteem: gezonde bodem, goed voor iedereen.

Jaar van de Bodem: 2015

De VN had 2015 uitgroepen tot het Internationale Jaar van de Bodem. Dit omdat zij aandacht wilde vragen voor de doorgaande tendens van mondiale bodemdegradatie. Een situatie die ook in Nederland zorgen baart.
Grote delen van het land hebben last van bodemdaling, verzilting van het grondwater en verdroging van het bodem- en watersysteem. Daarnaast is de bodem nog altijd in een flink aantal gebieden verontreinigd. Dit ondanks het feit dat in het kader van de bodemsaneringsoperatie de ergste locaties zijn opgeruimd. Daarnaast heeft intensief gebruik van de bodem in Nederland gevolgen gehad voor de bodemkwaliteit. De gevolgen hiervoor blijken ook bij het functioneren van het bodem- en watersysteem.

Deze situatie geldt zowel voor de stadsbodem, waar steeds meer functies aan worden toebedacht. De situatie geldt ook voor de landbouwgronden. De bodem daar heeft behoefte aan het sluiten van kringlopen om de bodemvruchtbaarheid op peil te houden.

Slotevent op 11 december 2015

In het jaar 2015 is op vele plekken in Nederland aandacht gevraagd voor de bodem. Er waren lezingen, excursies, studiemiddagen en vakbladen besteedden wekelijks aandacht aan de bodem. Verder waren er dialogen over de stadsbodem, over het natuurlijk kapitaal, over grondstoffen en over de bodem onder landbouw en natuur.

Er waren ook een aantal grote evenementen:
· een Food Filmfestival in het teken van bodem
· het internationale congres ‘Celebrating Soil! Celebrating Life!’
· een Dag van de Bodembeleving
· het congres Bodem Anders
· een internationaal wetenschappelijke bodemweek in Wageningen

Tijdens een slotevent op 11 december 2015 passeerde al deze gebeurtenissen de revue. Er was een film met alle hoogtepunten van het jaar en er waren 17 workshops die ieder een thema oppakten die in 2015 aan de orde kwam. Deze gezamenlijk zijn tijdens het slotevent vertaald naar een TerrAgenda, een overzicht van 16 agendapunten waar we in de toekomst aan moeten werken.

Gezonde bodem, goed voor iedereen

Het slotevent had één dringende boodschap. We zullen werk moeten maken van beter functionerende bodems. Wat zou het goed zijn als bij iedere ingreep in de bodem aandacht komt voor het functioneren van het bodem- en watersysteem. Daarbij zou het ook goed zijn als we iedere gelegenheid aangrijpen om dat functioneren te verbeteren. In de TerrAgenda is een overzicht opgenomen.

Bodembewust boeren

Boeren zijn hele belangrijke bodembeheerder. Zij snappen de noodzaak van een gezonde bodem en begrijpen dat circulariteit belangrijk is om de bodem in conditie te houden. Toch zijn er zeker nog mogelijkheden tot verbetering. De vraag is of de contextuele omgeving van de boer, de boer daartoe in staat stelt. Onder de noemer ‘bodembewust boeren’ doen 5 deskundigen in het landelijke gebied een analyse. Daarbij formuleren ze aanbevelingen om de boer én zijn directe omgeving aan te zetten tot (nog) bodembewuster gedrag.
In het voorjaar van 2016 zal een bijeenkomst worden georganiseerd met bestuurders van bedrijven, overheden, belangenbehartigers en bodemambassadeurs. Met hen wil het initiatief Bewust Bodemgebruik een basis leggen voor bodembewust boeren.

—

TerrAgenda heeft inmiddels plaatsgevonden!

Het internationale Jaar van de Bodem is ten einde. Dit is afgesloten in Nederland met een tweede editie van het congres TerrAgenda. Tijdens dit congres werd duidelijk wat een jaar aandacht voor de bodem heeft opgeleverd. Dit is een enorme hoeveelheid. Deels is dit te zien in een korte film “de Film” . Tijdens het congres zijn afspraken gemaakt over hoe we met de geboekte voortgang doorgaan na 2015.

TerrAgenda werd mogelijk gemaakt door het Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant, het organisatiecomité van het Jaar van de Bodem, het Initiatief Bewust Bodemgebruik. Rijkswaterstaat en Ministerie van IenM en vooral al die mensen die energiek en enthousiast op of in de bodem bezig zijn.

Het congres heeft geresulteerd in De terragenda (pdf, 60 kB)
Deelname aan dit evenement was gratis

Internationale Jaar van de Bodem 2015
We hebben terug gekeken op een bewogen en succesvol jaar. Een jaar waarin veel is gedaan door heel veel energieke mensen. Zij hebben (in kleine en grote projecten, binnen en buiten, in kleine en grote zalen) ontdekt welke bijdrage de bodem(*) levert aan opgaven voor voedsel, drinkwater, klimaatverandering, duurzame energie en gezondheid.
Bekijk het overzicht van activiteiten in 2015 op de website jaarvandebodem

Belangrijke stappen
Het jaar 2015 is ook het jaar waar in het landelijke beleid grote en belangrijke stappen zijn gemaakt naar een meer integrale benadering van bodem. Deze zijn terug te vinden in het tweede nieuw nationale bodemconvenant voor de periode 2016-2020, de Rijksstructuurvisie Ondergrond, het nationaal beleidsprogramma Bodem & Ondergrond en de Atlas Natuurlijk Kapitaal.

Vooruitkijken
Tijdens TerrAgenda hebben we vooruit gekeken, zodat we op de geboekte resultaten kunnen voortbouwen. Nieuwe allianties zijn gesloten, voor en door mensen die geboeid zijn door de bodem en de bodem zien als een belangrijke bron voor ons welzijn en onze welvaart. Praktijkmensen, beleidsmakers, wetenschappers, ondernemers en particulieren zijn uitgedaagd om tijdens TerrAgenda van zicht te laten horen. Bekijk deze uitingen bij de  verhalen. op deze website.

U wilt dit niet missen!
Het programma van TerrAgenda bestond uit interessante sprekers en vele praktische workshops. Het programma van TerrAgenda kunt u nog bekijken.
Het Programma van TerrAgenda

(*) De bodem kent een prachtige gelaagdheid met heel veel bodemleven en kan tot grote en minder grote diepten reiken. Bodem kent vele synoniemen: ondergrond / natuurlijk bodem- en watersysteem / ecosysteem / grondwatersysteem / natuurlijk kapitaal. Wij gebruiken bodem als term voor de, onbekende en soms wat onbeminde, fascinerende en subtiele, ruimte onder het maaiveld.

HET PROGRAMMA:

Het slotevent van de Jaar van de Bodem op vrijdag 11 december 2015 kent een dagvullend programma, met daarin inspirerende tafelgesprekken onder leiding van bodemambassadeur Felix Rottenberg. In deze gesprekken bespreken we het Jaar van de Bodem. Wat heeft het opgeleverd aan allianties, goede voornemens en nieuwe inzichten.

Dagvullend programma
9.00        Inloop
Met een fascinerend overzicht van hoogtepunten uit het Jaar van de Bodem

9.30        Welkom en opening
Felix Rottenberg, dagvoorzitter
Arjan de Zeeuw, Directeur directie Leefomgeving van Rijkswaterstaat
Gerd de Kruif, Directeur Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant & Jos Verheul, Initiatief Bewust Bodemgebruik
Het jaar van de Bodem, een film met memorabele momenten
Het Zeeuwse Jaar van de Bodem, 3 pitches.
10.15    Tafelgesprek
Saskia Keesstra, Universitair hoofddocent Bodemfysica en Landmanagement, WUR, trapt af  en schetst wat een gezonde bodem nu is en waarom het zo belangrijk is dat er een gezonde bodem is.

Aan tafel praten we verder met:
Willem Ferwerda, directeur Commonland
Henk Ovink, Watergezant
Birgitta Kramer, duurzaamheidsmanager Vitens
Tieneke Breemhaar, operationeel directeur Nudge

11.45   Workshop ronde 1 (8 workshops)
Beheer van de stadsbodem door ‘ceremoniemeester’ of ‘stadsondergrondregisseur’?
Ik wil Bodem én Water in mijn bestuurdersportefeuille!
Bodemkwaliteitszorg; zorg voor de goede bodemkwaliteit op de lange termijn
Verdienen met bodembewust boeren
Wat wil de energieke samenleving met bodem?
Hoe gebruiken we de kracht van voedselbossen?
Grondwaterallianties, nog één stap te gaan?
Grondeigendom, grondgebruik en duurzaamheid

13.00     Lunch

13.45     Workshop ronde 2 (9 workshops)
(Bodem onder) Mens, Stad en Gezondheid
Governance van de bodem
Misverstanden rond grondstoffen
Campagne Bodembewust Boeren
Groen uit de wijk blijft in de wijk!
Biomassa: Bodemschatten……..
Klimaatadaptatie en bodem
Landherstel in NL?
Bodem kennis: gewild of niet?
15.00   Slot onder leiding van Felix Rottenberg:
In het slotgesprek geeft Klaas van Egmond, hoogleraar Geowetenschappen Universiteit van Utrecht en lid Natuurcollege, zijn reflectie op de TerrAgenda.

Joszi Smeets, directeur van de Youth Food Movement en Marjan van Giezen, afdelingsmanager/plv.dir Water en Bodem, van het Ministerie van IenM gaan met elkaar in gesprek. Over de wijze waarop de brede actieve bodembeweging van het Jaar van de Bodem zich verder kan versterken en zichtbaarder kan worden in onze samenleving

15.45     Afsluiting en borrel
Alexis de Roode (dichter)

Workshops
Het inhoudelijke hart van de TerrAgenda ligt in de workshops. Daar wordt gebroed op nieuwe allianties, vergeten onderwerpen en het verder brengen van bestaande samenwerkingen. Op dit moment werken we aan de totstandbrenging van 17 workshops. Er zijn tijdens TerrAgenda ook open spaces  voor onderwerpen die niet in het programma staan of spontaan opkomen tijdens het congres.