Manifest TerrAgenda 2020-2030
Een vitale bodem in heel Nederland in 2030
De bodem met al haar functies is van groot belang. Een vitale bodem is de basis voor voedselproductie, water- en energievoorziening, bron van bouwgrondstoffen en het fundament voor klimaatbestendige steden. Ook is het de basis voor natuur en biodiversiteit. Vitale bodems zijn essentieel voor ons welzijn en onze welvaart, daarvan zijn we ons terdege bewust. Maar de bodem ‘verdwijnt’ door slecht waterbeheer, veenoxidatie, verstening, erosie en onzorgvuldig en overmatig landgebruik. De stikstofcrisis, de PFAS-crisis, de woningbouwcrisis, gebrek aan bestuivers door achteruitgang in biodiversiteit, verdroging van natuur- en landbouwgronden, wateroverlast in steden; deze crises, maar ook het oplossen daarvan, beginnen bij de bodem.
Daarom een TerrAgenda
We hebben samen afgesproken dat we de duurzame ontwikkelingsdoelen, de SDG’s, willen behalen. Met het herstel van gedegradeerd land en gedegradeerde bodems kunnen we bijdragen aan het realiseren van meer dan 9 van deze 17 maatschappelijke doelen. Nederland staat bovendien niet alleen. Met de Green Deal voor Europe, waarin aandacht voor Circulaire Economie, klimaatafspraken, streven naar ‘zero pollution’, ‘from Farm to Fork’, de Biodiversiteitsstrategie 2020-2030 en de strategie voor een duurzame gebouwde omgeving, is er niet alleen veel energie. Er is een gelijk speelveld en er zijn kansen voor innovatie en kennisontwikkeling.
Zonder afspraken over hoe we een vitale bodem bereiken en zonder acties om vitale bodems te realiseren komen we niet uit de genoemde crises. Met de TerrAgenda werken we als netwerk van het initiatief Bewust Bodemgebruik aan een toekomst waarin er ook voor onze kinderen welzijn en welvaart is.
Elke crisis vraagt maatwerk maar kent ook gemeenschappelijke delers. Onze 4 agendapunten voor vitale bodems voor Nederland beschrijven deze gemeenschappelijkheid:
1. Verbeter jouw wereld, omarm het natuurlijk systeem
Mondiaal is er dus een akkoord: met het ondertekenen van de duurzame ontwikkelingsdoelen hebben we ons verplicht om aangetast land en gedegradeerde bodems te herstellen en te streven naar landdegradatieneutraliteit. Dit vertalen we naar volhoudbaar landgebruik in gebieden zowel in stedelijke gebieden, voor industriegebieden, in natte gebieden, voor infrastructuur en in landbouw en natuurgebieden. Een gebiedsbenadering sluit aan bij de lokale karakteristieken van het landschap en de diensten van het natuurlijk systeem. Door aan te sluiten bij de functies en draagkracht van het natuurlijk systeem creëren we waarden en voorkomen we maatschappelijke kosten.
2. Geef TerrA een stem!
Natuurlijke systemen zijn het lichaam van de Aarde. Deze systemen neemt de maatschappij vaak aan als vanzelfsprekend. De intrinsieke waarde, dat wat nodig is om het systeem te onderhouden, blijft onderbelicht. Het is onze taak voor haar te zorgen en over haar te waken. Moeder Aarde doet er toe, maar ze heeft geen stem. Met het geven van een stem in afwegingen over activiteiten en besluiten, blijft ze vitaal. Samen gaan we op zoek naar een wijze om deze stem hoorbaar te maken.
3. Benoem een gezant voor bodem en volhoudbaar landgebruik
Ingrepen in bodem en ondergrond zijn vaak onomkeerbaar. Langetermijnvisies op meerdere schaalniveaus zijn belangrijk. Ingrepen vragen om investeringen in geld, tijd, kennis en samenwerking vanuit verschillende landgebruikers. De gezant treedt op als aanjager, verbinder en bewaker tussen verschillende sectoren en schaalniveaus.
De gezant geeft mede invulling aan kaders, zoals een stresstest om te komen tot landdegradatieneutraliteit en het borgen van herstel en behoud van vitale bodems en volhoudbaar landgebruik in 2030.
4. Verbind en bouw netwerken
De wereld onder het maaiveld mag nog veel bekender worden. Daar gaan we voor. Iedereen mag het weten: duurzaam benutten loont, onbewust benutten schaadt. Het gaat over de bodem, onze partner! Bodem en landgebruik zijn de verbinder tussen oplossingen voor maatschappelijke opgaven. Daarom zoeken we bestaande netwerken op en bouwen we nieuwe. We delen onze visies en perspectieven voor het bereiken van onze ambities via vitale bodems en volhoudbaar landgebruik in 2030.
